PRAKTYCZNY PRZEWODNIK KAJAKOWY

Autor: Sławomir Gac - instruktor kajakarstwa

1. Pojęcia stosowane w przewodniku

2. Technika pływania kajakiem

3. Ekwipunek

4. Prawo a kajakarstwo

5. Etykieta kajakarska

6. Elementarne zasady bezpieczeństwa

Pojęcia stosowane w przewodniku

binduga – przybrzeżna przestrzeń wodna wydzielona do wiązania i zbijania tratw, ze znajdującymi się przy brzegu palami.

buchta – wklęsły brzeg rzeki

bystrze – nagłe przyśpieszenie prądu, powstałe w zwężeniach koryta, na mieliznach szypotach i zakrętach rzek.

części kajaka – dziób (część dziobowa), kokpit, rufa – dodatkowy ster i komory wypornościowe

koryto rzeki – część doliny rzecznej, którą bezpośrednio płynie woda

łacha – piaszczysta mielizna na rzece o niskim poziomie wody

ławica – tworzy się w miejscach zgromadzenia rumowiska w środkowej części koryta.

łuk – zmiana kierunku rzeki do 45 stopni.

nurt – najszybciej płynąca warstwa wody

oczerety – roślinność przybrzeżna jezior

plos – głęboka, spokojnie płynąca woda

prądowiny – niesione przez prąd i osadzane na płyciznach gałęzie i pnie drzew

próg – naturalny lub sztuczny uskok przegradzający poprzecznie koryto

przykosa – pofalowana wznosząca się powierzchnia, powstaje poza nurtem, gdzie możliwe jest osadzanie drobnego piasku, szybko się przemieszcza, a głębokość za nią rośnie

przeszkoda stała – przeszkoda na stałe grodząca przepływ rzeki wymagająca przenoski kajaka

przemiał – przegradzający całe koryto rzeki bród

szypoty – odcinki rzeki z wystającymi z wody kamieniami na całej szerokości , także wystające z wody kamienie

szyk – sposób płynięcia grupy osób: zwarty, ścisły, dowolny

zakręt – zmiana kierunku rzeki pod kątem 45 –135 stopni

zwara – ślad na powierzchni wody w postaci falującej litery v zwrócony rozwarciem w dół rzeki, informujący o przeszkodzie znajdującej się tuż pod powierzchnią wody lub trochę z niej wystającej. 

Sprzęt i wyposażenie

Na sprzęt pływający składają się nie tylko łodzie i wiosła, ale również sprzęt asekuracyjny i ratunkowy.  O ile to możliwe starajmy się wybierać najlepszy sprzęt ponieważ niewygodne siodełko, wiosło ocierające skórę, czy przeciekający kajak nie uprzyjemnią nam wędrówki. Poza tym jest to jeden z warunków bezpiecznego uprawiania turystyki kajakowej.

Kajak - to mały statek pływający, w którym załoga siedzi przodem do kierunku poruszania się i korzysta z wioseł o dwóch piórach nie opartych o urządzenie zamocowane do łodzi. . Najlepiej w naszym przypadku sprawdzi się kajak turystyczny najczęściej spotykany na rzekach nizinnych, wykonany z tworzyw sztucznych i odporny na kolizje. Należy sprawdzić czy kadłub kajaka nie posiada pęknięć, w ten sposób unikniemy niepotrzebnych przecieków. Następnie sprawdzamy niezatapialność naszego kajaka, jeśli nie jest on wyposażony w komory wypornościowe zatonie jak Titanic przy każdej drobnej awarii. Komory utrzymują kajak na powierzchni nawet wtedy, gdy jest całkowicie wypełniony wodą. Dalej sprawdzamy oparcia i siodełka których uszkodzone krawędzie mogą spowodować bolesne zranienia. Sprawdźmy czy nasz kajak ma podnóżek – ułatwi to manewrowanie i sterowanie nim. Ostatnim elementem są uchwyty na dziobie i na rufie – ułatwiają akcje ratunkowe i przenoszenie kajaka. 

Wiosło – powinno być mocne ale możliwie lekkie. Istotny jest dobór odpowiedniej długości – kajakarz powinien objąć krawędź wiosła palcami ręki luźno podniesionej od góry. Wiosło składa się z drążka i pióra. Jest ono bardzo ważnym elementem dlatego wybierając powinnyśmy pamiętać aby było ono lekkie, i nie utrudniało nam wykonywania manewrów. Najczęściej spotykanymi są wiosła z plastikowymi piórami i aluminiowym drążkiem jednak ich wadą jest to, iż brudzą dłonie. Zdarzają się też drewniane z metalowymi okuciami na piórach.

Kamizelka asekuracyjna – ważnym uzupełnieniem ubioru kajakarza jest kamizelka asekuracyjna. Kiedyś służyły one głównie jako siedzisko, dziś nie krępują już ruchów a w sytuacji awaryjnej ratują życie. Powinny jednak spełniać odpowiednie normy: materiał wypornościowy musi posiadać atest instytutu medycyny morskiej,  zapięcie i odpowiedni krój powinny zapewniać szybkie zakładanie i zdejmowanie, oraz uniemożliwiać przekręcanie, solidny materiał odporny na starzenie. Przed każdorazowym użyciem należy sprawdzić czy kamizelka nie jest uszkodzona. Pamiętajmy że kamizelka asekuracyjna nie jest kamizelką ratunkowa, przeznaczona jest ona dla osób umiejących pływać – zmniejsza ryzyko utonięcia. .

Nie zapominajmy o poduszce do siedzenia. Dobrze jest jeśli kajak wyposażony jest w rzutkę ratowniczą.  

Technika pływania kajakiem

Pływanie kajakiem nie jest umiejętnością wielce skomplikowaną,  w turystyce kajakowej w odróżnieniu od sportowego kajakarstwa nie występuje presja czasu. Na podstawowe umiejętności turysty kajakarza składają się: wodowanie, wsiadanie i wysiadanie, siedzenie w kajaku, wiosłowanie, manewrowanie, przybijanie do brzegu, pokonywanie przeszkód,  ratowanie tonącego kajaka.  Można się tego wszystkiego nauczyć w szkółkach, w klubach, od kolegów i z pomocą literatury szkoleniowej. Wiedza taka pozwala na uniknięcie przykrych niespodzianek na szlaku. Nie będę więc opisywał technicznie wymienionych zagadnień, pozwolę sobie na przedstawienie ogólnych zasad. Wsiadać do kajaka, odbijać i przybijać do brzegu należy zawsze pod prąd.  W kajakach dwuosobowych sternikiem jest osoba siedząca z tyłu, osoba zajmująca miejsce z przodu to szlakowy ostrzegający o zbliżających się przeszkodach. W kajaku siedzimy prosto nie garbiąc się, z nogami ugiętymi – starajmy się utrzymywać taką pozycję przez cały czas. Wisło należy trzymać tak aby po podniesieniu jego bezpośrednio nad głowę  przedramiona tworzyły z ramionami kąt prosty.  Nie trzymajmy się kurczowo wiosła,  szybko się zmęczymy a po dwóch dniach będziemy narzekali na odciski.  Wiosłowanie polega na zagarnięciu wody całym piórem a następnie odepchnięciu je za siebie. Z reguły też nie naśladujmy łososia i spływajmy z prądem będzie łatwiej – chyba że sytuacja wymusza inne zachowanie. Kierunek płynięcia można zmienić: silniej wiosłując po jednej stronie kajaka i słabiej po drugiej, wiosłując wyłącznie po jednej stronie kajaka, kontrując czyli zanurzając wiosło jak najbliżej rufy i pchając do przodu po stronie w którą zamierzamy skręcić. pamiętajmy że wytraca to prędkość, i ostatni sposób gdy sternik kontruje a szlakowy jednocześnie wiosłuje po stronie przeciwnej – stosuje się go wtedy gdy chcemy szybko wykonać skręt. Gdy chcemy zahamować lub wytracić prędkość wiosłujemy wstecz. .  Pozostała nam jeszcze najłatwiejsze czyli pokonywanie przeszkód. Na rzece możemy spotkać wszystko począwszy od głazów, resztek budowli, drzew i konarów po wiry i bystrza. Nie starajmy się za wszelką cenę sprawdzać faktycznej wytrzymałości kajaka, omińmy te przeszkody jeżeli jest to możliwe. W przypadku gdy prąd ściągą kajak na widoczną przeszkodę starajmy się nie taranować jej dziobem tylko odwrócić kajak bokiem i odepchnąć się wiosłem lub ręką. Jeśli drzewa znajdują nisko należy położyć się w kajaku trzymając wiosło w poziomie i uważać aby nie zgubić czapki. Mielizny zdradzają się zmarszczoną i pluskającą wodą, należy uważać na te kamieniste i w razie potrzeby należy sprawdzić grunt, wyskoczyć i zepchnąć kajak. Jeśli pień jest częściowo zanurzony w wodzie i leży na całej długości koryta nie zostaje nam nic innego jak przenieść kajak lądem.  Omijajmy także wiry i uważajmy na przepusty aby nie zaklinować się w nich bokiem - wtedy wszystko będzie w porządku.  

Ekwipunek

Wyposażenie osobiste

Ubranie: są to do rzeczy niezbędnych by przetrwać długie godziny spędzone w bezruchu na biwaku, oraz czas spędzony w kajaku. Składać się na nie może: ciepły sweter, kostium kąpielowy, skarpety, para butów, klapki, nakrycie głowy, bielizna, spodnie, polar i przeciwdeszczowa kurtka lub sztormiak.

Śpiwór: mały, wyposażony w zamek błyskawiczny o owalnym kształcie, spakowany w wodoodporny worek, najlepiej jeśli jest wykonany z materiału szybkoschnącego – np.: stilon. 

Plecak: wybieramy model bez stelaża, wzmocniony z podwójnymi ściegami, naszytymi wzmocnieniami, o pojemności od 40 – 60 litrów. 

Przybory do jedzenia: komplet sztućców – niezbędnik wykonany ze stali nierdzewnej, menażka – ze stali szlachetnej, kubek

Okulary i krem ochronny: kilkanaście godzin na słońcu może sprawić, że doznamy oparzeń a nawet udaru słonecznego, należy więc zaopatrzyć się w krem z filtrem UV– najlepiej wodoodporny, co najmniej jedną parę okularów zabezpieczoną sznureczkiem przed zgubieniem i bezbarwny sztyfcik do ust.

Żelazna porcja żywności: jest to sensowne rozwiązanie na wypadek opóźnienia spowodowanego nieoczekiwanym pogorszeniem pogody, wypadkiem lub innymi sytuacjami.. Powinna ona być gotowe do spożycia bez gotowania,  liofilizowana i odpowiednia do dłuższego przygotowania.

Latarka: nie zawsze uda się rozbić całe obozowisko przed zapadnięciem zmroku. Należy zatem zaopatrzyć się w latarkę z kompletem zapasowych baterii i żarówką. Najlepiej jeśli jest ona wodoszczelna gdyż będzie niezawodna podczas niekorzystnych warunków atmosferycznych. Żarówki czołowe doskonale sprawdzają się na biwaku, gdyż umożliwiają wykonywanie wszelakich czynności obiema rękoma. 

Nóż: przydatny w przypadku udzielania pierwszej pomocy, przyrządzania jedzenia, naprawy sprzętu. Ostrze powinno być wykonane ze stali nierdzewnej. Zawsze przymocowany cienką linką do paska lub ubrania zabezpieczony w ten sposób przed zgubieniem lub zatopieniem. Nieźle zadanie spełnia scyzoryk wielofunkcyjny z kilkoma ostrzami.         

Linka: 15 – 20 metrów linki zawsze ułatwi życie. Może ona służyć jako cumka w miejscach gdzie nie można wyciągnąć kajaków, suszarka gdy przemokniemy i jest niezawodna przy rozbijaniu namiotu.

Aparat fotograficzny: zwykły najprostszy aparat automatyczny wystarczy aby utrwalić wspomnienia z życia obozowego jednak krajobrazy najlepiej utrwali niezawodny zenit czy praktica. Uważajmy żeby nie zatonął.

Dokumenty: pieniądze – karta kredytowa w lesie nie zda egzaminu, dowód osobisty, potrzebne zezwolenia, legitymacje ze zniżkami, ewentualnie paszport – wszystko zapakowane szczelnie w wodoodporne woreczki.

Wyposażenie wspólne

Namiot: dwuosobowy w kształcie kopuły, z przedsionkiem szybko się rozkłada, nie zajmuje dużo miejsca w plecaku, zapewniając wygodny wypoczynek oraz miejsce do gotowania i przechowywania bagaży i żywności. Musi być wykonany z mocnego i impregnowanego materiału, zaopatrzony w otwory wentylacyjne i wytrzymałą podłogę.

Mapa: zawsze należy mieć przy sobie szczegółową mapę, najlepiej mapę topograficzną regionu w którym się znajdujemy, koniecznie schowaną w ochronnym pokrowcu lub woreczku foliowym. Mapa w skali 1:100 000 pozwoli nam dobrze przygotować trasę wędrówki i orientować się w terenie podczas spływu.

Kompas:  ułatwi orientowanie się w terenie, dobrze jeśli wyposażony jest w linijkę, soczewkę powiększającą, lusterko i pętelkę. 

Apteczka: powinna być niewielka i mocna a jej zawartość zawinięta w wodoszczelnym opakowaniu. Powinny znajdować się w niej: równej wielkości kompresy z gazy, bandaż, opatrunki samoprzylepne, chusta trójkątna, tampon opatrunkowy, plastry przeciw otarciom i odciskom, zwykły plaster, nożyczki, środek dezynfekujący – nadmanganian potasu, tabletki odkażające wodę, środki przeciwbólowe, węgiel w tabletkach, środki przeciw poparzeniom, folia NRC, rękawiczki lateksowe, maseczka, oraz papier, ołówek i pęseta. Można też zabrać maść rozgrzewającą.

Reperaturka: zestaw awaryjny do naprawy wyposażenia. Minimum jakie powinien zawierać to: taśma samoprzylepna, agrafki, mocna nić z igłą, drut, papier ścierny, żywica z utwardzaczem, mata szklana i małe szczypce.

Woda i pojemnik na wodę: najczęściej używanymi pojemnikami na napoje są zwykłe plastikowe butelki. Najlepiej sprawdzają się te 5 litrowe z szerokimi szyjkami ułatwiającymi napełnieni. Plastikowy bukłak jest jednak składany i mniejszy, przez co bardziej poręczny. Czasami liczyć się trzeba że należy uzdatnić wodę ze strumienia. Najbardziej niezawodnym sposobem jest jej gotowanie, w ostateczności można użyć tabletek odkażających lub jodyny.

Zapałki i rozpałka do ognia: Oprócz zazwyczaj zabieranej zapalniczki gazowej należy wziąć również awaryjną porcję zapałek wraz z draską w wodoszczelnym opakowaniu np.: pudełeczko po filmie fotograficznym z zapałkami zabezpieczonymi woskiem. Rozpałka płonie dużo większym płomieniem, jest niezastąpiona przy rozpalaniu ogniska z mokrego drzewa.

Sprzęt do gotowania: Najlepiej sprawdza się kuchenka na dowolne paliwo, jednak najtańsze, najbardziej popularne są te na gaz – szkoda że są tak duże.

Lornetka: ułatwia wypatrywanie niebezpieczeństw i zagrożeń, umożliwia podglądanie zwierząt i ptaków oraz wypatrywanie miejsca na biwak.

Łopatka i Siekierka: Na rynku można znaleźć na naszym rynku saperki które służą równie dobrze jako siekierki i piłki ułatwiając przygotowanie ogniska.

Przykładowy lista wyposażenia:

-         SOS – zestaw ratunkowy umożliwiający przetrwanie w sytuacjach kryzysowych

-         Worek wojskowy (US Army) – wodoodporny, mocny, szczelnie zamykany, posiada szelki plecakowe i minimalną wagę,

-         Namiot 2 osobowy igloo model Sahara firmy Campus – funkcjonalny, w miarę mały i lekki, szybko się go rozkłada,

-         Śpiwór typu mumia One Kilo Bag firmy Campus – waży tylko kilogram, odporny na wiatr i przetarcia wykonany z nylonu i bawełny.

-         Pojemnik na wodę – butla plastikowa 5 l. z szeroką szyjką,

-         Kuchenka gazowa

-         Garnek, patelnia, menażka, sztućce – połączony zestaw

-         Nóż z pochwą – klasyczny, ostrze ze stali nierdzewnej, jaskrawa rękojeść plastikowa ze sznurkiem,

-         Scyzoryk wielofunkcyjny – nożyczki, pilnik, dratwa, dziurkacz, piłka, małe ostrze, duże ostrze, otwieracz do puszek i konserw, śrubokręt płaski i wkrętak, korkociąg,

-         Notes, długopis wodoodporny – wszystko w woreczku,

-         Dokumenty – zezwolenie, dowód, legitymacja instruktora i przewodnika, legitymacja studencka, legitymacja PTTK.

-         Aparat Praktica L, dodatkowy obiektyw 200 mm, 5 klisz Fuji 200

-         Telefon komórkowy Simens M35 – podobno wodoszczelny

-         Latarka Magilite (2AA*) – z zapasową żarówką w środku, latarka naczołowa (2-4AA), zapasowe baterie AA

-         Apteczka

-         Zapalniczka ZIPPO – benzynowa, Zapałki - w opakowaniu wodoszczelnym

-         Worki i torebki foliowe

-         Okulary przeciwsłoneczne

-         Środek odstraszający owady

-         Saperka – z siekierką i piłką

-         Pozostałe drobiazgi: szeroka taśma samoprzylepna, 20 metrów wytrzymałej linki płachta folii metalizowanej HRC, kompas, komplet przyborów do szycia, mała kłódka

-         Mydło „Protex” – o działaniu bakteriostatycznym, kosmetyki, krem do opalania, sztyfcik do ust, papier toaletowy, 2 małe ręczniki

-         Mapy: Podlaski Przełom Bugu Park Krajobrazowy – mapa turystyczno krajoznawcza 1: 50 000, Biała Podlaska wydanie turystyczne - mapa topograficzna Polski 1:100 000 , przewodnik „Polska Egzotyczna”

-         Sprzęt wędkarski: składany kij spinningowy z kołowrotkiem, plecionka, przypony, blachy, woblery, mały zestaw do łowienia na spławik ,

Ubranie: czapka z daszkiem, polar – uwaga na ognisko, 3 podkoszulki bawełniane,    chustka-bandanka (można zmoczyć i chłodzić głowę w trakcie upału), spodnie dresowe i dżinsowe,  spodenki, kąpielówki,  buty lekkie – szybko  schnące, sandały – najlepsze gumowe, pasek, kamizelka wędkarska, bielizna, różne skarpety, sztormiak gumowy, lub wodoodporne poncho wojskowe US Army.   

Żywność: pemmikan, ryż z owocami, ziemniaki puree w proszku, konserwy mięsne, dżem, zupki chińskie, makaron, herbata, kawa, cukier, czekolada – nie topiąca się, cukierki napoje w proszku, olej, guma do żucia, żywność miejscowa (mleko, ziemniaki, jajka).                                                                                   

Tak przygotowany ekwipunek pozwala na przepłynięcie niejednej rzeki, nawet w przypadku gdy nie jest ona odpowiednio zagospodarowana turystycznie. Każdy dopasowuje zestaw do swoich potrzeb wybierając między komfortem a ciężarem i ograniczoną przestrzenią bagażową w kajaku. Nieraz zdarzało się mi płynąć mając w kajaku tylko śpiwór, wodę, nóż i kilka konserw. Wybór wyposażenia zależy od kryteriów indywidualnych. 

Pakowanie

Kajaki należą do bardzo pojemnych środków transportu. Mają ładowność do 300 – 340 kg. Należy odpowiednio zabezpieczyć bagaż w mocnych w foliowych workach segregując rzeczy na kilkanaście grup i podpisując worki. Zabezpiecza to nas przed rozgrzebywaniem całego bagażu w celu znalezienia konkretnej rzeczy. Ładując bagaż należy pamiętać o równomiernym rozmieszczeniu pakunków unikając nadmiernego przeciążenia dziobu lub rufy – zatopiony dziób na pewno utrudni sterowanie kajakiem. Bagaż ładuje się w kolejności: rzeczy niepotrzebne w trakcie podróży jak śpiwór, karimata, naczynia obozowe, bielizna, ubrania na zmianę, kuchenka, żywność – spłaszczone pakujemy jak najdalej w dziób i rufę. Rzeczy potrzebne w trakcie podróży zostawiamy w miejscu dostępnym: apteczka, aparat fotograficzny, pojemnik z napojem, ubranie przeciwdeszczowe, i namiot – w trakcie nagłej zmiany pogody możemy szybko go rozbić nie rozładowując całego kajaka. Wszystkie pakunki powinny znajdować się we wnętrzu kokpitu, rzeczy drobne powinny być przywiązane i nie mogą wydostać się za burę aby nie zahaczały ich gałęzie.

Prawo a kajakarstwo

            Kajakarstwo turystyczne jest dyscypliną którą obowiązują sprecyzowane przepisy prawne z którymi każdy kajakarz powinien się zapoznać się z nimi. Przepisy dotyczą zasad organizowania spływów, poruszania się po szlakach wodnych i terenach nadgranicznych oraz zachowania na obszarach chronionych i ochrony środowiska. 

Kierownikiem imprezy turystyki kwalifikowanej może być osoba posiadająca odpowiednie uprawnienia: przodownika turystyki kajakowej albo instruktora Polskiego Towarzystwa Turystyczno – Krajoznawczego, bądź stopień trenera lub instruktora odpowiedniej dyscypliny sportu czyli instruktor kajakarstwa Polskiego Związku Kajakowego. Obowiązki i prawa kierownika określają Szczegółowe zasady bezpieczeństwa osób biorących udział w imprezach kajakarskich Dz.U. Nr 57, poz. 358

Samodzielny udział w spływie może brać osoba która ukończyła 14 rok życia i posiada umiejętność pływania poświadczoną kartą pływacką. Osoby poniżej 14 roku życia mogą pływać ale jedynie pod opieką dorosłego. Pełnoletni posiadacz karty pływackiej może zabrać na kajak jedną osobę nie posiadającą karty pływackiej lub nie umiejącą pływać, jeżeli osoba ta ma na sobie założony sprzęt zabezpieczający przed utonięciem. Wymagania te są przestrzegane przez wszystkie instytucje turystyczne organizujące spływy i służby wodne. Należy też pamiętać że w przypadku udziału dzieci na wycieczce turystyki kwalifikowanej opiekę sprawować powinna jedna dorosła osoba nad grupą 10 uczniów. Używane na wycieczkach wodnych kajaki powinny być wyposażone w odpowiednią ilość sprzętu ratowniczego. Uczniowie powinni być przeszkoleni pod kątem umiejętności posługiwania się tym sprzętem oraz znajomości zasad obowiązujących na wycieczkach wodnych.

            Ze względu na bezpieczeństwo kajakarz zobowiązany jest znać i przestrzegać istniejące przepisy o żegludze. Kajak jako jednostka o większej zdolności manewrowania musi ustępować żaglówkom, łodziom motorowym, statkom parowym, barkom. Pierwszeństwo na wodzie ma więc większą jednostka pływająca, czyli dla kajakarza każda. Nie wolno więc zagradzać drogi innym jednostkom pływającym – wytrzymałość kajaka jest ograniczona. Należy też pamiętać że na szlakach dwukierunkowych manewr wyprzedzania wykonujemy lewą stroną. Nie wolno cumować do mostów i budowli wodnych (jazów, pomostów ku temu nie przeznaczonych).

            Poruszanie się po odcinku granicznym rzeki wymaga pisemnego zezwolenia Komendanta Oddziału Straży Granicznej, w którym muszą być podane: termin imprezy, ilość uczestników, miejsce postojów. Należy także powiadomić Komendantów Strażnic na danym terenie. Na wodach granicznych obowiązują szczególne przepisy określane na podstawie Umów Międzynarodowych. Należy pamiętać że linia granicy na wodach płynących przebiega ich środkiem, albo środkiem głównej odnogi a wyspy na rzekach granicznych nalezą do terytorium danego państwa w zależności od linii granicznej. Można pływać tylko do linii granicznej a przybicie do brzegu obcego państwa jest uzasadnione tylko w stanie wyższej konieczności lub akcji niesienia pomocy w sytuacjach zagrożenia życia. Rozsądnie jest też rozbijać obozowisko po stronie polskiej gdyż zgodnie z Art. 264 §1 Kodeksu Karnego nielegalnie przekraczając granicę Rzeczypospolitej Polskiej podlegamy grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2. Gorzej jednak gdy zostaniemy zatrzymani przez Straż Graniczną obcego kraju – w tym przypadku prawnie powołując się na Umowy Międzynarodowe powinniśmy zostać niezwłocznie po wyjaśnieniu przekazani pełnomocnikowi granicznemu po stronie Polskiej w wypadku gdy do przekroczenia doszło nieumyślnie. Różnie jednak bywa z czasem i sposobem wyjaśniania w państwach byłego ZSRR. Kąpiąc się uważajmy aby nie przekroczyć linii granicznej gdyż Strażnik Graniczny ma prawo wystawić nam mandat w wysokości do 250 zł zgodnie z Art. 55 Kodeksu Wykroczeń. Należy również pamiętać że zabroniony jest też połów ryb i poruszanie się po wodach granicznych w porze nocnej.

Chciałbym jeszcze przypomnieć o przestrzeganiu zasad przy rozbijaniu obozowiska. Nigdy nie wolno rozkładać biwaku w szkółkach leśnych, na polach uprawnych, terenach prawnie zastrzeżonych – rezerwaty i pasy nadgraniczne. Należy unikać biwakowania na łąkach i pastwiskach bez wcześniejszego powiadomienia i uzgodnienia z właścicielem – zgodnie z Art. 157 §1 Kodeksu Karnego może to nas kosztować do 500 zł, ale z reguły kończy się niemiłą konfrontacją z gospodarzem. Nasuwa się pytanie to gdzie w końcu mamy rozbijać obozowisko? – najlepiej na terenie stanic wodnych i ośrodków wypoczynkowych specjalnie do tego przygotowanych. W czasie biwakowania przestrzegajmy zasad ochrony środowiska – zostawmy miejsce pobytu w takim stanie, w jakim chcielibyśmy je zastać. Śmieci zabierajmy ze sobą a drzewo na ognisko zbierajmy suche – leśniczy nie będzie tolerował bezprawnego wycinania i kaleczenia drzew i krzewów,  wystawi mandat zgodnie z Art. 181 §1 Kodeksu Karnego.   

Etykieta kajakarska

Na każdej zorganizowanej imprezie obowiązuje regulamin przygotowany i egzekwowany przez organizatorów. Są jednak pewne ogólnie przyjęte zasady, których przestrzegać powinien każdy turysta kajakarz niezależnie od tego czy uczestniczy w dużej imprezie czy też w indywidualnie zorganizowanym spływie.  Etykieta sprowadza się do kulturalnego zachowania na wodzie i w miejscu postoju, a także do dbałości o sprzęt, i ceremoniału wodniackiego. Zawsze gdy pływamy kajakiem siedzimy w kokpicie, nie nazwałbym kajakarzem kogoś leżącego lub siedzącego na kajaku. Nogi też trzymamy w kokpicie, wchodzimy do kajaka w miękkim obuwiu. Zawsze dbamy o czystość osobistą i sprzętu, starając się usuwać zabrudzenia i ewentualne gałęzie pozostałe gdy przepływamy pod drzewami. Cały bagaż musi zmieścić się w kajaku – jeśli coś się nie zmieściło, powinniśmy albo ograniczyć bagaż albo poćwiczyć pakowanie. Wszystkie linki przymocowane do kajaka mocujemy odpowiednimi węzłami. Wybierając się po zakupy staramy się ubierać czysto i stosownie do pogody, zachowywać rozsądnie i spokojnie, co przychylnie ustosunkowuje miejscową ludność.  Po przybyciu na miejsce obozowiska na którym już ktoś jest, przedstawiamy się i spytamy czy możemy się dołączyć. Na biwaku tak jak i na wodzie zachowujemy się spokojnie, bez wrzasków i głośnych śpiewów. Rozbijamy obozowisko w taki sposób  żeby nie naruszać i nie zakłócać spokoju innych. Jeśli organizujemy ognisko, powinniśmy przyjmować gościnie każdego kto się przy nim zatrzyma – chyba że jego zachowanie jest  nieodpowiednie. Niegdyś bardzo popularnym było pozdrawianie mijanych kajakarzy poprzez  podnoszenie wiosła do góry – niestety zwyczaj ten zanika. Nie powinno się też palić papierosów i pić alkoholu na wodzie – to ostatnie wiąże się bardziej z bezpieczeństwem. Obowiązkiem każdego kajakarza jest niesienie pomocy osobom, które znalazły się w niebezpieczeństwie - najpierw ratujemy ludzi a potem sprzęt. Ustępujemy też na szlaku załogom słabszym i płynącym z prądem.

Osobom prowadzącym spływ okazujemy należyty szacunek, chociażby byli od nas młodsi lub posiadali mniejsze doświadczenie. Przyjętą formą zwracania się do prowadzących jest tytuł „Komandor” ale tylko na imprezach masowych.

Elementarne zasady bezpieczeństwa

Turystyka kajakowa jest nierozerwalnie związana z takim żywiołem jak woda. Wypoczynek nad wodą jest  bezpieczny pod warunkiem że przestrzega się podstawowych zasad. Ryzyko utonięcia można zmniejszyć poprzez zakładanie kamizelki ratunkowej – jeśli nie nosimy jej miejmy ją zawsze pod ręką, pamiętajmy że nawet jeśli umiemy pływać musimy liczyć się z ograniczeniem swoich możliwości poprzez ubranie, szybki prąd rzeki czy niską temperaturę. Kolejną zasadą kajakarzy jest pływanie w grupie, powinniśmy zdawać sobie sprawę, że pływając samotnie nikt nie będzie nam w stanie pomóc w razie problemów. Alkohol i środki odurzające stanowią zawsze zagrożenie na wodzie zwalniając i opóźniając nasze reakcje i powodując szybką utratę ciepła.

Część decyzji dotyczących bezpieczeństwa spływu podejmuje się już podczas planowania. Przed spływem należy dowiedzieć się jak najwięcej o trasie, którą chcemy pokonać. Należy zwrócić uwagę na przeszkody stałe, tamy czy inne spiętrzenia wody i rozważyć sposób ich pokonania. Trasa powinna być także dostosowana do umiejętności, predyspozycji i możliwości fizycznych wszystkich uczestników oraz do stanu sprzętu, którym dysponujemy. Odpowiednie przeprowadzenie spływu pozwoli nam uniknąć ewentualnych zagrożeń. Można tu wymienić kilka punktów na które warto zwrócić uwagę: informacja i instruktaż, prawidłowa organizacja płynięcia, zapewnienie odpowiedniego wypoczynku, odpowiedni dobór czasu płynięcia, przestrzeganie zasad nie spożywania alkoholu. Pamiętajmy o tym żeby spływ prowadziła odpowiednio przeszkolona kadra, żebyśmy nie zapomnieli o przeszkoleniu uczestników z techniki pływania kajakiem, a także omawiali planowaną trasę i uświadamiali ewentualne zagrożenia na odprawach. Jeśli zachowamy odpowiedni szyk płynięcia nikt nam się nie zgubi, a także pozwoli to nam na kontrolę nad słabszymi załogami. Jeśli organizujemy spływ w kilku znajomych  powinniśmy wyznaczyć jedną osobę odpowiedzialną, z pewnym zasobem wiedzy teoretycznej jak i praktycznej i z predyspozycjami do podejmowania szybkich, konkretnych decyzji która będzie kierowała naszą wyprawą. Zawsze może zdarzyć się sytuacja w której trzeba będzie udzielić pomocy osobie – narady demokratyczne nie pomogą w tym wypadku. Oprócz bezpiecznej organizacji płynięcia powinniśmy także dbać o bezpieczeństwo na biwakach i właściwe przygotowywanie posiłków. Rozsądne dobranie miejsce kąpieliska to kolejny istotny komponent bezpiecznego wypoczynku, należy wtedy pamiętać o spokojnym, wolnym nurcie, wybieramy miejsce bez przykos i głębinek, nasłonecznione i z łagodnie opadającym brzegiem – najlepsza piaszczysta plaża. . Przy przygotowywaniu posiłków przestrzegajmy zasad higieny. Nie kupujmy i nie spożywajmy produktów o podejrzanym pochodzeniu: nieświeże mięso, uszkodzone konserwy, produkty przeterminowane. Nie pijmy wody nieprzegotowanej i brudnej,  chociaż w strumieniu wygląda ona na czystą, jednak często zawiera często wiele zanieczyszczeń i bakterii – dlatego najlepiej ją przegotować aby była zdatna do spożycia. Obozowisko rozkładajmy z głową starając się nie ustawiać namiotów pod drzewami, które w czasie burzy mogą nam zagrażać. Ogniska rozpalajmy w miejscu nie zagrażającym powstaniem pożaru z dala od zwartego drzewostanów, stogów siana i własnych namiotów. Nigdy na torfowisku! .

Pamiętajmy także o podstawowych sygnałach wzywania pomocy: szybkim powtarzanym podnoszeniu przedramion uniesionych nad głowę, powolne podnoszenie i opuszczanie obu ramion wyprostowanych w bok, powolne podnoszenie i opuszczanie wiosła trzymanego oburącz nad głową, sygnał dawany czerwonym lub pomarańczowym materiałem: kamizelka ratunkowa, kurtka. Wzywamy pomoc także głosem, gwizdkiem, lusterkiem, przy wykorzystaniu SOS a w nocy zataczając koła latarką trzymaną w ręku. 

Każda osoba wsiadająca do kajaka może liczyć się z możliwością wywrotki, należy wtedy jak najszybciej udzielić pomocy osobie tonącej. W takiej sytuacji należy podpłynąć dziobem kajaka do ratowanego. Umożliwi to wydostanie się poszkodowanego z wody zabezpieczając jednocześnie kajakarza przed bezpośrednim kontaktem z tonącym. Odholować do najbliższego brzegu. W wypadku gdy nam zdarzy się wywrotka należy pomóc osobie współtonącej, przytrzymywać się kajaka i próbować dopłynąć do najbliższego brzegu.. Pamiętajmy także o pogłębianiu wiedzy z zakresu udzielania pierwszej pomocy ale nie tylko teoretycznej gdyż słowa „15 uciśnięć i dwa wdmuchnięcia” nie zastąpią praktycznych umiejętności.   

Zapraszamy do Serpelic ...

www.serpelice.pl

Serpelice :: Podlaski Przełom Bugu :: Kalwaria Podlaska w Serpelicach :: Rzeka Bug ::  Podlasie :: Survival :: Szkoła Przetrwania :: Spływy kajakowe :: Kajaki :: Zielone Szkoły :: Paintball :: Wspinaczka skałkowa :: Szkolenia integracyjne :: Skarpa :: Janów Podlaski :: Grabarka :: Mielnik :: Drohiczyn :: Neple :: Gnojno

www.serpelice.pl